Vekaletname, iki taraflı bir sözleşme olup genel ya da sınırlı yetkili olabilir. Kişinin, belirli işlemler için kendisi adına hareket edebilmesi için bir başkasını yetkilendirmesine yarayan vekaletname, resmi ve yazılı bir belgedir. Noter huzurunda düzenlenen bu belge, Türkiye’de bulunan tüm noterlerde düzenlenebilir. Vekaletname ile yapılan vekillik sözleşmesi sonucunda vekil, bir işin yerine getirilmesi borcu altına girer. Söz konusu iş, vekalet veren şahsın yararına ve iradesine uygun ifa edilmelidir.
Kişi, bir başka gerçek yahut özel kişinin kendisi adına hareket etmesini istiyor ve bunun hukuki yetkiye dayanmasını arzu ediyorsa vekaletname düzenlenmesi gerekir. Vekilin vekalet veren adına hareket etmesine imkân tanıyan vekaletname resmi bir belgedir. Yazılı şekilde düzenlenen bu belge iptal edilebilir nitelikte olup noter huzurunda düzenlenir.
Vekilin, vekalet veren adına hukuki veya bir başka işi yerine getirmesi, belirli işleri ifa etmeyi üstlenmesi ise vekalet sözleşmesi ile gerçekleştirilir. Vekalet veren kişi, 18 yaşını tamamlamış ve akli melekeleri sağlıklı olmalıdır. Aksi takdirde vekalet vermesi mümkün değildir. Türkiye’de bulunan noterlerin tamamı bu işlemi yapmaya ehildir.
Vekilin noter huzurunda hazır bulunması, vekaletin verilebilmesi için şart değildir. Vekile ait kimlik fotokopisinin notere sunulması kafidir. Bu imkân sayesinde vekil olacak kişi ile vekalet verenin aynı şehirde olması zaruri değildir. Fakat vekalet veren şahsın noter huzurunda fiziken bulunması şarttır. Vekalet veren olmaksızın bu işlemin gerçekleştirilebilmesi mümkün değildir.
Vekalet ücreti maktu bir bedel değildir. Düzenlenecek belgenin vasfı, vekalet ücretine doğrudan etki eder. Belgede yer alan kelime sayısı ne kadar fazla ise notere ödenmesi gereken ücret de o denli yüksek olacaktır. Vekaletin iptali gerekiyorsa iptal işlemi için de yine notere müracaat edilmesi gerekir. Noter huzurunda hazır bulunan iki taraf ve azil gerekçesinin ibraz edilmesiyle iptal işlemi tamamlanır.
Kişi, vekalet durumunu sorgulamak istediği zaman önünde iki seçenek mevcuttur. Kişi, notere başvurarak vekalete ilişkin sorgulama yapabileceği gibi e – devlet kapısından da sorgulama gerçekleştirebilir. E – devlet şifresini kullanılarak yapılabilen sorgulama sayesinde artık notere gitmeye gerek kalmaksızın çok kısa sürede ve pratik bir biçimde vekaletname sorgulama işlemi yapılabilir.
Özel Yetki Gerektiren Vekaletnameler Nelerdir?
Vekaletname ile vekil tayin edilen şahsın vekalet veren adına bulunacağı bazı tasarruflar için bu işlere ilişkin özel yetki aranır. Özel yetki gerektiren vekaletnamelerden bazılarına örnek vermek gerekirse şu şekilde sıralanabilir:
- Dava açılması adına,
- Sulh olunmasına dair,
- Tahkim için,
- İbra için,
- Davadan feragat için,
- Karşı tarafça açılan davanın kabulüne dair,
- Yemin teklifinin kabulü adına,
- Haczin kaldırılması için,
- Hakkimin reddi için,
- Bir başkasının vekil tayin edilmesine dair,
- Anayasa mahkemesinde dava açılabilmesine ilişkin,
- Hâkim aleyhine tazminat davasına ilişkin,
- Bağışlama yapabilmek adına,
- Şahsa bağlı haklara dair davaları açabilmek adına,
- Konkordato teklif edebilmek adına.
Söz konusu işlemlerin vekil eliyle yerine getirilebilmesi için özel yetki aranır. Ancak, özel yetki aranan haller yalnızca sıralanan hallerle sınırlı değildir. Bu haller ile birlikte HMK ve Avukatlık Kanunu ile vekile özel yetki gerektiren haller hüküm altına alınmıştır.
Vekaletname Ne Zamana Kadar Geçerlidir?
Vekaletnamenin düzenleme altına alındığı Borçlar Kanunu ilgili hükmü, vekaletnamenin ne zaman sona ereceğine ilişkin süre belirlememiştir. Kanun koyucunun süre sınırı getirmediği vekaletname, tarafların uzlaşmasıyla belirli bir süreye tabi kılınabilir. Taraflar, süre konusunda bir anlaşma yapmamışlar ise vekaletname süresiz geçerli kabul edilir. Fakat genel vekaletnamenin süresi, Yargıtay tarafından 10 yıl olarak kabul edilmektedir.
Vekaletnameye konu işin niteliği gereği süreli vekaletnameler de mevcuttur. Örneğin, düzenleme şeklinde yapılmış belirli bir taşınmazın satışı ya da üzerinde ipotek kurulması adına düzenlenen vekaletname, söz konusu işin ifası ile birlikte sona erer. Bu şekilde yapılan vekaletnamede taraflara ilişkin doğum tarihi, baba adı, taşınmazın tapı sicilinde kayıtlı bulunduğu ada, parsel ve sair ile sınırlamalar bulunuyorsa muayyen bir biçimde yer almalıdır. Amaç elde edildikten sonra vekaletname kendiliğinden son bulur.
Vekaletname Çeşitleri Nelerdir?
Vekaletnameler, vekaletnameye konu işin vasfına göre farklı isimlendirilir. Yaygın bilinen vekaletname çeşitlerinden bazıları şu şekilde sıralanabilir:
- Genel vekaletname,
- Gayrimenkul alım – satımına dair,
- Tapu işlemlerine ilişkin,
- Tanıma – Tenfiz adına,
- Boşanma davası açmak, açılmış bir boşanma davasını kabul etmek adına,
- Veraset ve intikal işlemlerine dair,
- Satış vaadi için,
- Şirketlerde hisse devri için,
- İpotek kurmak adına.
Genel Vekaletname
Genel vekaletname, vekilin her türlü tasarrufta bulunmasına imkân tanımaz. Bu vekaletname ile vekilin bağış ya da satış işlemleri yapabilmesi mümkün değildir. Bağış ya da satış işlemleri için özel yetki gerektiren vekaletname düzenlenmelidir. Genel vekaletname ile vekil tayin edilen kişi, vekalet veren adına bağış ve satış dışında tasarruf işlemlerinde bulunabilir.
Vekaletname Nasıl Düzenlenir?
Yazılı şekilde düzenlenen vekaletname; vekalet veren ve vekil olacak olan şahsa ait gerekli bilgi ve belgelerin notere sunulmasıyla birlikte düzenlenir. İptal edilebilir bir belge olan vekaletnamede vekalet verilen hususlar belirtilir. Bu şekilde hazırlanan belgenin vekalet verecek kişiye imzalatılmasıyla birlikte işlem tamamlanır. Hazırlanan belgenin bir nüshası noterde kalır. Söz konusu işlem, Türkiye’de bulunan tüm noterlerde yapılabilir.
Vekaletname taraflarının farklı şehirde yaşıyor olması durumunda ise vekil tayin edilecek şahsa ait T.C. kimlik kartı fotokopisinin vekalet veren şahsa ulaştırılması gerekir. Vekil, kendisine ait fotokopiyi iletmek için kargoyu kullanabileceği gibi çok daha pratik bir araç olan tarayıcıyı kullanabilir. Tarayıcıdan geçirilen nüshanın mail üzerinden vekalet verene ulaştırılması, vekaletnamenin verilmesi için kafidir.
Vekalet Vermek İçin Hangi Belgeler Gerekli?
Vekalet verilebilmesi için tarafların ibraz etmesi gereken belgeler şu şekildedir:
- 2 adet vesikalık fotoğraf,
- Vekalet verecek olan şahsa ait nüfus cüzdanı ve T.C. kimlik numarası,
- Vekil tayin edilecek şahsın adı, soyası ve T.C. kimlik numarası,
- Araç satışları için ruhsat belgesi,
- Gayrimenkul işlemleri için tapu belgesi,
- Yabancılar için pasaport aslı ve tercümesi, vergi numarası ve 2 adet vesikalık fotoğraf.
Vekaletname Ücreti
Vekaletname ücreti belirlenirken düzenlenen belgenin ihtiva ettiği sözcük sayısı esas alınır. Bu nedenle, vekaletname düzenlenmesi için gereken sabit bir ücret bulunmamaktadır. Zira hazırlanan belgenin vasfına göre sözcük sayısında değişiklikler olacaktır. Fakat muayyen bir ücret belirtmemekle beraber genel bir bilgi vermek gerekirse;
- Noterde genel vekalet ücreti için 550 ila 1900 TL arasında,
- Avukata verilecek vekalet için 192TL,
- Muhasebeciye verilecek vekalet için 192 TL,
- Araç satışı için verilecek vekalet için 192 TL,
- İhtarname ücreti içinse 155 ila 1000 TL.
Vekaletnamenin İptal Edilmesi
Vekaletnamenin iptali için tarafların noter huzurunda iptal talebini içerir başvuru formunu doldurması gerekir. İptal gerekçesi de bu formda belirtilmelidir. Noter, iptal gerekçesini yerinde bularak azilname düzenler. Noter eliyle düzenlenen azilname ile birlikte vekaletnamenin iptali işlemi tamamlanmış olur.